ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته در جهان است که پس از ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد. با وجود چالش‌هایی که با آن مواجه است، از جمله کاهش صادرات به برخی بازارها، ایران همچنان یکی از بازیگران مهم در تجارت جهانی پسته است.
بازارهای عمده صادراتی
ایران پسته را به بیش از 50 کشور صادر می‌کند. در سال‌های اخیر، چین، آلمان، عراق و ترکیه از جمله بزرگترین واردکنندگان پسته ایرانی بوده‌اند:
- چین: بزرگترین واردکننده پسته ایرانی است و حجم قابل توجهی از خریدها را به خود اختصاص می‌دهد.
- آلمان: یکی از بازارهای بزرگ اروپایی است که به خاطر واردات پسته‌های با کیفیت و گران قیمت ایرانی شناخته شده است.
- عراق: یک بازار کلیدی منطقه‌ای برای پسته‌های ایرانی است.
- ترکیه: ایران به تولید و صادرات پسته با کیفیت معروف است که بسیاری از کشورها را به سمت مصرف پسته ایرانی سوق داده است. صادرات پسته به ترکیه به عنوان یک تجارت پرسود برای تجار ایران و ترکیه تلقی می شود.
روندها و چالش‌های صادرات پسته به ترکیه
1. افزایش صادرات به ترکیه: ترکیه با وجود نوسانات در تولید داخلی، شاهد افزایش چشمگیر واردات پسته ایرانی بوده است.
2. کاهش صادرات به چین و هند: صادرات پسته ایرانی به چین و هند به دلیل عوامل مختلفی از جمله رقابت با ایالات متحده و اختلالات تجاری ناشی از پاندمی COVID-19 کاهش یافته است.
3. امکان بهبود بازار در چین: با ادامه تنش‌های تجاری بین چین و ایالات متحده، ایران امیدوار است دوباره جایگاه قوی‌تری در بازار چین پیدا کند.
عوامل کلیدی در موفقیت صادرات
1. کنترل کیفیت و گواهینامه‌ها:
– کنترل آلاینده‌ها: اطمینان از عدم وجود آفلاتوکسین‌ها، آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین و میکروارگانیسم‌ها در پسته.
– استانداردهای کیفیت: رعایت استانداردهای بین‌المللی برای میزان رطوبت (معمولاً نباید از 6.5% تا 7% بیشتر باشد) و ظاهر (رنگ و باز بودن پوسته).
2. بسته‌بندی و برچسب‌گذاری:
– برچسب‌گذاری واضح و دقیق، شامل نام محصول، جزئیات سازنده، دستورالعمل‌های ذخیره‌سازی و منشأ محصول.
– رعایت مقررات خاص برچسب‌گذاری در بازارهای هدف، مانند مقررات اتحادیه اروپا برای مواد آلرژن.
3. گواهینامه‌های سلامت و ایمنی:
– دریافت گواهینامه‌هایی مانند GFSI، IFS، FSSC 22000 و گواهینامه حلال برای پاسخگویی به الزامات سختگیرانه بازارهای مختلف.
عملکرد صادرات پسته
در سال تقویمی گذشته ایران که در 20 مارس به پایان رسید، ایران حدود 120,000 تن پسته صادر کرده که درآمدی حدود 1 میلیارد دلار به همراه داشته است. این میزان بخشی از تولید ملی بیش از 200,000 تن بود.
در سال گذشته، ایران بیش از ۱۱۱ میلیون یورو پسته به اروپا صادر کرده بود. در سال ۲۰۲۳، بخش عمده‌ای از صادرات پسته ایران به اروپا شامل مغز پسته طبیعی به ارزش ۶۵ میلیون یورو و پسته با پوست به ارزش ۲۷ میلیون یورو بوده است.
مناطق اصلی تولید پسته در ایران
استان کرمان بزرگترین منطقه تولید پسته در ایران است و باغات گسترده‌ای دارد که به میزان زیادی در صادرات نقش دارند. از مهم‌ترین انواع پسته‌های این منطقه می‌توان به اکبری، احمد آقایی، فندقی و کله‌قوچی اشاره کرد.
بهترین کشور برای صادرات پسته
پسته ایرانی به خاطر تنوع و کیفیت بالای خود هم در خاورمیانه و آسیا طرفدار دارد و هم در کشورهای اروپایی. برای مثال بعضی کشورها خواهان مغز پسته، پوست پسته و یا پسته اکبری یا فندقی هستند و بعضی دیگر پسته کله‌قوچی، بادامی و احمدآقایی را می‌خواهند. حتی بعضی ایران به برخی کشورها صادرات پوست پسته انجام می دهد مانند صادرات پوست پسته به ترکیه. درواقع شناخت نیاز و تقاضای بازار هر یک از شهرها و کشورها می‌تواند صادرکنندگان را بسیار جلو بیندازد و سود خوبی را برایشان به ارمغان بیاورد. ترکیه از معدود کشورهایی است که انواع پسته ایرانی را وارد می کند.
نتیجه‌گیری
با وجود کاهش صادرات پسته ایران به برخی کشورها، این کشور همچنان یک صادرکننده مهم در سطح جهانی است. تلاش برای بهبود استانداردهای کیفیت، دریافت گواهینامه‌های لازم و هدف‌گذاری بازارهای جدید می‌تواند به حفظ و حتی افزایش صادرات پسته ایران در سال‌های آتی کمک کند.
