گردو میوه‌ای از درختان گونه Juglans است که به دلیل خواص غذایی و کاربردهای متنوع در آشپزی، به‌ویژه در صنایع شیرینی‌پزی و دسرسازی، ارزش بسیاری دارد.
این میوه دارای پوسته‌ای سخت است که مغز خوراکی درون آن قرار دارد. گردو به دلیل محتوای بالای چربی‌های غیراشباع و امگا-۳، یک منبع مهم از نظر تغذیه‌ای محسوب می‌شود.
مصرف گردو به‌ویژه در کاهش خطر بیماری‌های قلبی و بهبود عملکرد مغزی موثر است.
گردو انواع مختلفی دارد که به‌طور کلی به دو دسته‌ی اصلی گردوهای ایرانی (Juglans regia) و گردوهای سیاه (Juglans nigra) تقسیم می‌شود.
گردوی ایرانی یا گردوی انگلیسی که به‌طور گسترده در ایران و مناطقی از اروپا و آمریکا کشت می‌شود، دارای پوسته نازک‌تری نسبت به گردوی سیاه است و مغز آن نیز طعم شیرین‌تری دارد.
گردوی سیاه بومی آمریکای شمالی است و به‌دلیل مقاومت بیشتر در برابر آفات و بیماری‌ها، در مناطقی با شرایط نامساعدتر نیز کشت می‌شود، اما مغز آن تلخ‌تر از گردوی ایرانی است.
در بازارهای جهانی، انواع مختلفی از گردو با ویژگی‌های متفاوت از نظر اندازه، طعم و میزان روغن موجود در مغز عرضه می‌شود.
برخی از گردوها دارای پوسته کاغذی (Paper-shelled) هستند که به‌راحتی شکسته می‌شوند و مغز آن‌ها به آسانی جدا می‌شود، در حالی که برخی دیگر پوسته سخت‌تری دارند و نیاز به ابزارهای ویژه برای شکستن دارند.
این تنوع در انواع گردو موجب شده تا هر کدام برای مصارف خاصی مورد استفاده قرار گیرد، از جمله در تهیه شیرینی‌جات، روغن‌گیری و حتی تولیدات صنعتی.
تولیدکنندگان برتر گردو در جهان و میزان صادرات
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده گردو در جهان است و بیش از 50 درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. با توجه به تولید گسترده گردو در چین، این کشور توانسته در سال‌های اخیر به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گردو نیز تبدیل شود.
در سال 2021، چین حدود 215 هزار تن گردو به بازارهای جهانی صادر کرد که این رقم نشان‌دهنده رشد قابل توجهی نسبت به سال‌های گذشته است.
عمده صادرات گردوی چین به کشورهای همسایه مانند قزاقستان، قرقیزستان و روسیه صورت می‌گیرد که به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی و تقاضای بالا، بازارهای اصلی صادراتی این کشور محسوب می‌شوند.
آمریکا نیز از دیگر تولیدکنندگان بزرگ گردو است که به‌ویژه در ایالت کالیفرنیا تولید می‌شود. آمریکا با تولید حدود 360 هزار تن گردو در سال، بیش از 30 درصد از نیاز جهانی را تامین می‌کند.
کالیفرنیا به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و فناوری‌های پیشرفته کشاورزی، بهترین گردوهای جهان را تولید می‌کند.
بیشتر گردوی تولید شده در آمریکا به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر می‌شود. این کشور در سال 2021 حدود 150 هزار تن گردو صادر کرد و به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گردو در جهان تبدیل شد.
شیلی نیز به عنوان یکی از برترین تولیدکنندگان گردو در جهان شناخته می‌شود. این کشور با تولید حدود 150 هزار تن گردو در سال، رتبه سوم را در تولید جهانی دارد.
شیلی به دلیل شرایط اقلیمی و جغرافیایی منحصر به فرد، توانسته محصولاتی با کیفیت بالا تولید کند که در بازارهای اروپایی و آسیایی بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.
شیلی نیز به‌ویژه در فصل‌های پاییز و زمستان که عرضه گردو در نیمکره شمالی کمتر است، توانسته بازارهای زیادی را در اروپا به خود جذب کند.
صادرات گردو از ایران
ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گردو در جهان، سهم بزرگی در بازار جهانی گردو دارد. گردوی ایرانی به دلیل کیفیت بالا، طعم مطلوب و تنوع انواع، در بازارهای جهانی محبوبیت خاصی دارد.
بیشتر تولید گردو در ایران در استان‌های کرمانشاه، همدان، کردستان و چهارمحال و بختیاری صورت می‌گیرد.
ایران با تولید بیش از 350 هزار تن گردو در سال، حدود 9 درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده و در رتبه سوم جهان قرار دارد.
صادرات گردو از ایران به کشورهای مختلفی انجام می‌شود که عمده‌ترین آن‌ها کشورهای همسایه مانند عراق، ترکیه و امارات متحده عربی هستند.
به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی و تقاضای بالا در این کشورها، گردوی ایرانی به آسانی به این بازارها راه پیدا می‌کند. علاوه بر این، گردوی ایرانی به کشورهای اروپایی و آسیایی مانند هند و چین نیز صادر می‌شود.
به رغم مشکلات اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی، ایران توانسته است صادرات گردو را در سطح قابل قبولی حفظ کند.
در سال‌های اخیر، با توجه به افزایش رقابت جهانی در بازار گردو و حضور کشورهای بزرگی مانند چین و آمریکا، ایران تلاش کرده است با بهبود فرآیندهای تولید و بسته‌بندی، سهم خود را در بازارهای بین‌المللی حفظ و حتی افزایش دهد.
علاوه بر این، اصلاح نژاد و استفاده از فناوری‌های نوین کشاورزی نیز در افزایش بهره‌وری تولید گردو در ایران نقش مهمی ایفا کرده است.
با این حال، نوسانات قیمت و مشکلات حمل و نقل از جمله چالش‌های پیش روی صادرکنندگان گردو در ایران است.
صادرات گردو به عراق از ایران
عراق یکی از بزرگ‌ترین بازارهای صادراتی گردو برای ایران محسوب می‌شود. به‌دلیل روابط تجاری نزدیک بین دو کشور و تقاضای بالای بازار عراق برای محصولات با کیفیت ایرانی، گردوی ایران به ویژه در بازارهای عراق محبوبیت زیادی دارد.
گردوهایی که به عراق صادر می‌شوند، عمدتاً از نوع “گردو با پوست کاغذی” هستند که به‌دلیل راحتی در مصرف و کیفیت بالای مغز، مورد استقبال زیادی قرار می‌گیرند.
نزدیکی جغرافیایی نیز عامل دیگری است که باعث شده صادرات گردو از ایران به عراق به‌صرفه و سریع باشد.
گردوی صادراتی ایران به عراق بیشتر از استان‌های غربی کشور تهیه می‌شود که دسترسی نزدیکی به مرزهای عراق دارند.
این امر باعث شده تا هزینه‌های حمل و نقل و زمان تحویل کالا به میزان قابل توجهی کاهش یابد، که این خود یکی از مزایای رقابتی گردوی ایرانی در بازار عراق است.
علاوه بر این، بازارهای عراق به دلیل تقاضای بالا و نبود تولید داخلی گردو در حجم بالا، به شدت به واردات این محصول از ایران وابسته هستند.
در سال‌های اخیر، صادرات گردو به عراق به طور مداوم افزایش یافته است. طبق آمارهای موجود، عراق به یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان گردو از ایران تبدیل شده است.
این امر به‌ویژه به دلیل نیاز روزافزون بازار عراق به محصولات با کیفیت و همچنین توسعه روابط تجاری میان دو کشور رخ داده است.
با توجه به این روند، پیش‌بینی می‌شود که صادرات گردو از ایران به عراق در سال‌های آینده همچنان افزایش یابد و این کشور به عنوان یک بازار استراتژیک برای گردوی ایرانی باقی بماند.
همچنین صادرات زیتون به عراق و صادرات زرشک به عراق نیز با افزایش مواجه خواهد شد.
