بازیافت ضایعات آهن از اهمیت زیادی برخوردار است و از تولید گازهای گلخانه‌ای در محیط جلوگیری می‌کند. کارخانه‌های فولاد به ضایعات آهن نیاز اساسی دارند، زیرا مواد اولیه برای تولید فولاد باید از سنگ معدن و ضایعات تأمین شود. تأمین مواد اولیه از سنگ معدن به هزینه و انرژی زیادی نیاز دارد، اما ضایعات آهن قیمت پایینی دارند و کیفیت محصول تولیدی از آن‌ها مانند کیفیت محصول تولید شده از سنگ معدن است. همچنین تولید محصول از ضایعات به انرژی کمتری نیاز دارد و باعث صرفه‌جویی ۷۵ درصدی در مصرف انرژی می‌شود. بازیافت ضایعات نیاز کارخانه‌های فولاد و صنایع آهن را مرتفع کرده و از ضرر و زیان احتمالی آن‌ها جلوگیری می‌کند. در صورت بازیافت نکردن ضایعات، این صنایع مجبور به واردات شمش خواهند شد. علاوه بر این، بازیافت ضایعاتی که ممکن است دارای مواد شیمیایی و خطرناک باشند، از آلودگی خاک و هوا جلوگیری می‌کند.
ویژگی‌های ضایعات آهن
ضایعات آهن باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند تا بتوان از آن‌ها محصولات جدیدی تولید کرد. قراضه‌های فولادی باید فاقد قطعات فولاد آلیاژی، گیربکس کامیون‌ها و قطعات مکانیکی موتور‌ها باشند. همچنین ضایعات نباید حاوی سم شیمیایی، مواد آتش زا و خطرناک باشند.
پیشتازان صادرات و واردات ضایعات آهن
کشورهایی مانند آلمان، ژاپن، آمریکا، انگلیس، ترکیه و چین از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان ضایعات آهن هستند و صادرات و واردات ضایعات در این کشورها بسیار رواج دارد. آمریکا بزرگ‌ترین صادرکننده قراضه فولادی در جهان است که علت آن هم سرمایه‌گذاری گسترده در صنعتی کردن بازیافت فلز می‌باشد. ترکیه به خاطر کمبود سنگ آهن، کارخانه‌های خود را بر پایه استفاده از ضایعات آهن گسترش داده است.
کشورهای دارای ضایعات آهن زیاد
در کشورهایی مانند عراق و افغانستان که سال‌ها جنگ بوده است، ضایعات بسیاری جمع‌آوری شده است. برای تجارت ضایعات آهن، این مناطق سودآوری بهتری دارند. در سال‌های گذشته به خاطر شیمیایی و مضر بودن ضایعات این کشورها، واردات آهن از آن‌ها به ایران ممنوع شده بود. اما امروزه بر طبق مطالعات، این ممنوعیت رفع شده است. برای واردات ضایعات از کشورهای جنگ‌زده، تاجران باید از سازمان انرژی اتمی و شورای امنیت ملی مجوزهای مورد نیاز را اخذ کنند. متخصصان قبل از استفاده ضایعات باید آن‌ها را شستشوی شیمیایی دهند.
بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان ضایعات آهن در ایران
تولید سالانه ضایعات آهن در ایران حدود ۱.۶ میلیون تن است. اغلب مسئولان صنایع مختلف به صادرات آهن قراضه اعتراض می‌کنند زیرا صنایع داخلی دچار کمبود و ضرر و زیان می‌شوند. کارخانه‌های فولاد و ریخته‌گری بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان ضایعات آهن در ایران هستند. این کارخانه‌ها شامل فولاد مبارکه، ذوب آهن اصفهان، فولاد اهواز، گروه ملی فولاد اهواز، فولاد خراسان و فولادهای آلیاژی سراسر کشور می‌باشند. تولید مواد اولیه صنایع فولاد از سنگ آهن به ازای هر یک تن فولاد ۳۰ گیگاژول انرژی لازم دارد، در حالی که تولید مواد از ضایعات مقدار بسیار کمتری انرژی نیاز دارد.
صادرات ضایعات آهن ایران
صادرات ضایعات آهن ایران به کشورهایی مانند عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، کویت، افغانستان، ازبکستان، ارمنستان، گرجستان و پاکستان صورت می‌گیرد. در صادرات ضایعات آهن، اصول و قواعدی وجود دارد که صادرکنندگان باید رعایت کنند و مجوزهای لازم را از وزارت بازرگانی و سایر وزارتخانه‌ها اخذ نمایند. ضایعات صادر‌شده شامل میلگرد‌ها و تیرآهن‌های قراضه و لوازم مربوط به صنایع آهنی است.
صادرات ضایعات آهن به ترکیه
ترکیه یکی از کشورهای هدف صادرات ضایعات آهن از ایران است و سالانه حجم زیادی از ضایعات آهن تولید شده در ایران را خریداری می‌کند. بازار ترکیه نیاز بالایی به این محصول دارد که می‌تواند سودآوری ارزی بالایی برای ایران به همراه داشته باشد. صادرات ضایعات آهن به ترکیه با چالش‌های مختلفی مانند نوسانات ارزی، نرخ مالیات و تعرفه گمرکی همراه است. همچنین صادرات میلگرد به ترکیه، صادرات مس به ترکیه، صادرات روی به ترکیه، بصورت کلی آهن آلات و دیگر فلزات هم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و می تواند باعث ارزآوری بالایی به ایران شود.
